Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген ұлттық парктің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлеріне: бауырымен жорғалаушылардың 1 түрі, құстардың 33 түрі және сүтқоректілердің 6 түрі жатады, олардың бірі - Тянь-Шань қоңыр аюы Ursus arctos isabellinus), аюлар тұқымдасына жататын жыртқыш. Оның басты ерекшелігі - алдыңғы аяқтарындағы ұзын ақшыл тырнақтар.

Бұл түрге 3-ші санат мәртебесі берілді. Оның саны мен тіршілік ету ортасы браконьерлікке, осы аңның негізгі мекендеу орындарының азаюына, оны адам мен үй жануарларының аумағынан ығыстыруға, өрттер мен ағаш кесу салдарынан ормандардың азаюына байланысты күрт төмендейді.
Қоңыр аю 5-7 айға созылатын қысқы ұйқыға кетеді: қазан айының ортасынан қарашаның ортасына дейін, наурыздың ортасынан сәуірдің ортасына дейін. 16-18-ден 6-9 сағатқа дейін, кейде салқын ауа-райында және күндіз белсенді. Мамыр-маусым айларында ұйығып, қаңтар - ақпан айларында аналығы өздері жасаған апанында екі қонжық табады. Аналығы екі жылда бір рет балалайды. Оларды төрт ай емізеді. Қонжықтар аналарымен бір жылдай бірге жүреді.
Тянь-Шань қоңыр аюы көп қоректенеді, оның рационына жеміс-жидектер, өсімдіктердің тамырлары мен сабақтары кіреді. Бұл аю тек шөпқоректі ғана емес, сонымен қатар ұсақ сүтқоректілерге де шабуыл жасай алады, мысалы суырлар. Паркте оның негізгі тамағы - жабайы таңқурай, қара және қызыл итмұрын, алма жемісі, жәндіктердің личинкалары және ағаш қабығы. Көктемде суырларды жеу және олардың індерін бұзу жағдайлары байқалды.
Бұл аюдың іздері биік жоталарда кездеседі. Фото тұзақтар арқылы алынған ақпаратқа сәйкес, аюлар бір-бірінен бөлек тұрып, бөлек жүретіні анықталды. Әсіресе қонжықтары бар аюлар. Қонжықтар үшін қасқыр мен барыс жаулары болып табылады.

Ғылым, ақпарат және экологиялық мониторинг бөлімінің басшысы З.Түркер.

13.04.23 11

04.04.23 6

Серкебаев Айдын Серікұлы

«Тарбағатай» мемлекетік ұлттық табиғи паркі» РММ директоры

Layer 5851

Қазақстанның Мемлекеттік рәміздері:

Елтаңба, Ту, Әнұран

"Тарбағатай" Ұлттық паркі. Сан. тазалау үшін ақы төлеу

screenshot 106

"Тарбағатай" Ұлттық паркі. Көлікке арналған тұрақ ұсыну

screenshot 95