Сұр шіл (Perdix perdix) – шілдер тұқымдасының кең таралған түр. Әр түрлі шөпті далаларда бұталар мен орманды шоқ ағаштар, жазықтар мен өзен алқаптарында өмір сүреді. Негізінен көп уақытын жерде өткізеді, шөптер мен бұталардың қалың өсімдіктері оны жыртқыштардан қорғайды. Шілдердің аяқ бұлшық еттері дамыған, сондықтан ол тез жүгіреді және кедергілерді жақсы еңсереді. Қыста және күзде топтасып өмір сүреді. Көктемде көбею кезеңінде жұпқа бөлінеді. Әрбір жұптың ұя салу үшін өз учаскесі болады.

         Құр (Lyrurus tetrix) – қоныс аударатын құс емес және қыста жылы аймақтарға ұшпайды. Қыс мезгілінде құр көп уақытын қарда өткізеді. Бұл құстар өздеріне қалың қар қабатында шұңқыр жолдар қазып алады. Өмірінің көп бөлігінде бұл құстар белгілі бір аумақты мекендейді. Азық-түлік жетіспесе, олар ең жақсы жем-шөп базасы бар жерлерге ұшып қонады.    

Мемлекеттік инспектор: Екатерина Гергенрейдер.